Het Russische noorden: eindeloze bestemmingen met heimwee

(Eerste bestemming: 10-12-2012)

Het noorden van Rusland is voor mij terra incognita. Noordelijker dan Sortavala aan het Ladogameer ben ik nooit geweest. Dat laatste was op de fiets, dus dat telt dubbel – maar mager blijft het.

Hoe mager precies, werd me weer eens pijnlijk duidelijk bij het doorbladeren van het weblog Russkii Sever (Russische Noorden). Iedereen die iets te vertellen heeft over dat noorden, is er welkom. De bijdragen zijn niet allemaal even boeiend, maar wat een hoop adembenemende bestemmingen bij elkaar!

Zo kwam ik er een linkje tegen naar een verzameling ‘ronddraaiende’ panoramafoto’s van de Solovetski eilanden. Klikt u hier, het wijst zich vanzelf. De witte omcirkelde puntjes die opdoemen, brengen u naar een volgende plek. Klik bij de symbooltjes onderaan op het sterretje links, en u ziet op de kaart waar u bent.  

Mocht u meer willen zien van de Solovetski eilanden, bij Russkii Sever vond ik ook een ‘gewone’ fotoreportage in drie delen: hier, hier en hier.

Adembenemend – ik hou van de herfst – zijn de foto’s van Andrej Larin, die hij maakte bij Verchnjaja Tojma in de provincie Archangelsk. De foto bovenaan dit stukje is ook van hem. Ik krijg last van zeurende  heimwee naar plaatsen waar ik nooit ben geweest.

Meer foto’s van Andrej vindt u hier. (Onderaan de foto’s daar staan nog meer linkjes.) 

Het Russische noorden: eindeloze bestemmingen met heimwee

Timoer Kibirov: de avonturen van Lada in een winters dorp

(Eerste publicatie: 15-12-2010)

Nou ben ik toch al aardig wat jaren bezig om mij beroepsmatig te bekwamen in het Russisch. Kom je dan in een boek uit de moderne literatuur talloze woorden tegen die je niet kent, dan kan dat behoorlijk frustrerend zijn. Het tegenovergestelde kan ook gebeuren: de kennismaking met nieuwe woorden en uitdrukkingen kan blij maken en stimuleren. Het boek in kwestie moet dan wel mooi, ontroerend of anderszins de moeite waard zijn.

Die combinatie – nieuwe woorden in een mooi boek – vond ik in Лада, или Радость / Lada, ili Radost (Lada, of Vreugde) van Timoer Kibirov. Waarbij ik meteen maar opmerk dat Lada hier de naam is van een hond.

Бигуди… Dat ik dat woord niet kende! Een vreemd hiaat. Dat ik ze zelf niet gebruik (bigoedi zijn krulspelden), kan toch nauwelijks als excuus gelden. Шнобель, мякина, зашуганный, салабон, дрожать как цуцик… (U zoekt ze zelf maar op, aan luie leerlingen hebben we niks.)

Lada, ili Radost speelt zich af in een dorpje dat ‘s winters slechts drie inwoners telt: Aleksandra Jegorovna, Margarita Sergeevna (beiden op leeftijd) en zuipschuit Zjora. ’s Zomers zijn er ook tijdelijke bewoners uit de stad, en die dumpen bij Aleksandra een puppie: Lada. Er duikt ook nog een verdwaalde gastarbeider op, door Zjora afwisselend Tsjeboerek, Zwarte Abdullah, Gamsachoerdija en Ben-Laden genoemd.

En verder gebeurt er niet zo veel. Lada verovert de harten van alle bewoners, Zjora sluit vriendschap met Tsjeboerek, Margarita kijkt tv, Aleksandra leest de bijbel. Totdat er wolven opduiken en het verhaal plots een bloedige wending neemt. Waarna alles uiteindelijk toch nog goed afloopt. Kibirov maakt er een charmante, schelmachtige vertelling van, die een beetje doet denken aan de Tsjegem-cyclus van Fazil Iskander. Een beetje, want het 190 pagina's korte Lada, of Vreugde mist het weidse, historische perspectief dat Iskanders Abchazische vertellingen tot grootse literatuur maakt.

Kibirov richt zich regelmatig tot de lezer met kleine terzijdes over literatuur en poëzie. Zijn eigen doel als schrijver noemt hij ‘traditioneel’: “Goede gevoelens opwekken, in het bijzonder mededogen oproepen of op zijn minst mededogen uitbeelden”. Wat voor uitwerking Lada, of Vreugde op andere lezers heeft, weet ik niet, maar zelf overwoog ik na afloop even om een hond aan te schaffen.

Dat, en al die nieuwe woorden! En ik werd ook nog verrijkt met een citaat uit The Shield of Achilles van W. Auden, opgevoerd door Kibirov bij een kort betoog over het belang van mededogen:

That girls are raped, that two boys knife a third,
Were axioms to him, who'd never heard
Of any world where promises were kept,
Or one could weep because another wept.

Russische dorpen presenteren zich op het wereldwijde web

(Eerste publicatie: 8-9-2009)

View fullsize

Een nog bescheiden, maar groeiend fenomeen, waar ik op stuitte dankzij de Russischtalige site van de BBC: dorpen op het Russische platteland met een eigen website. Al blijft internet voor velen in de provincie – vooral voorbij de Oeral – ontoegankelijk, de groei van het Russische web komt op dit moment vooral voor rekening van de gloebinka (= alles wat ver van de grote stad ligt).

We moeten ons nog niet te veel voorstellen bij de virtuele snelweg naar en door het platteland. Veel Russische dorpen zijn op sterven na dood. Toch benut menigeen het wereldwijde web om zijn dorp te presenteren. Met een mengeling van trots en hoop op extra inkomsten worden bezoekers gelokt. Via de sites wordt ook gecommuniceerd met andere dorpen, ze zijn een ontmoetingsplaats voor streekhistorici.

Een mooi voorbeeld is Ivanovo (foto boven), op 50 kilometer van Sint-Petersburg. Op de site valt te lezen dat het dorp veertig huizen telt, “de meeste inwoners overwinteren er ook”. In menig Russisch dorp is dat laatste al niet meer het geval, die worden alleen in de zomer bewoond door tijdelijk volk uit de stad. Ivanovo ligt op de aanvliegroute van het vliegveld van Petersburg, wat als voordeel heeft dat je niet kan verdwalen. “Je volgt het vliegtuig en dan kom je altijd uit op de weg Kirsino-Ivanovo-Leze.” De dichtstbijzijnde winkel is zeven kilometer verderop, twee keer per week komt er een winkel-op-wielen langs.

Aardig is ook het dorp Kobona, bij het Ladoga meer. Het lag in de Tweede Wereldoorlog op de weg uit het omsingelde Leningrad. Meer dan een miljoen mensen werden via deze route de stad uit geholpen. Net als de andere dorpen wijst Kobona op zijn site op de mooie natuur, met als grootste troef in dit geval de viswateren.

View fullsize

View fullsize

De BBC noemt ook nog het dorpje Mazolovo bij Ivanovo, ten noord-oosten van Moskou. Op de site staat een prijslijst voor diverse toeristische bezigheden als paardrijden (met en zonder instructeur), sleetje rijden en een masterclass Eten koken in een Russische oven. De routebeschrijving laat goed zien hoe groot de rol van de seizoenen in de gloebinka kan zijn. Een bevroren rivier levert flinke tijdwinst op, in het voorjaar is Ivanovo te voet niet te bereiken.

Onder het kopje “gebeurtenissen” staat sinds november 2005 niets meer vermeld. Wat in een dorpje als Mazolovo niet hoeft te verbazen. Maar mocht u die kant op willen, dan zou ik toch eerst even bellen: 8 915 833 40 84.