(Eerste publicatie: 15-12-2010)
Nou ben ik toch al aardig wat jaren bezig om mij beroepsmatig te bekwamen in het Russisch. Kom je dan in een boek uit de moderne literatuur talloze woorden tegen die je niet kent, dan kan dat behoorlijk frustrerend zijn. Het tegenovergestelde kan ook gebeuren: de kennismaking met nieuwe woorden en uitdrukkingen kan blij maken en stimuleren. Het boek in kwestie moet dan wel mooi, ontroerend of anderszins de moeite waard zijn.
Die combinatie – nieuwe woorden in een mooi boek – vond ik in Лада, или Радость / Lada, ili Radost (Lada, of Vreugde) van Timoer Kibirov. Waarbij ik meteen maar opmerk dat Lada hier de naam is van een hond.
Бигуди… Dat ik dat woord niet kende! Een vreemd hiaat. Dat ik ze zelf niet gebruik (bigoedi zijn krulspelden), kan toch nauwelijks als excuus gelden. Шнобель, мякина, зашуганный, салабон, дрожать как цуцик… (U zoekt ze zelf maar op, aan luie leerlingen hebben we niks.)
Lada, ili Radost speelt zich af in een dorpje dat ‘s winters slechts drie inwoners telt: Aleksandra Jegorovna, Margarita Sergeevna (beiden op leeftijd) en zuipschuit Zjora. ’s Zomers zijn er ook tijdelijke bewoners uit de stad, en die dumpen bij Aleksandra een puppie: Lada. Er duikt ook nog een verdwaalde gastarbeider op, door Zjora afwisselend Tsjeboerek, Zwarte Abdullah, Gamsachoerdija en Ben-Laden genoemd.
En verder gebeurt er niet zo veel. Lada verovert de harten van alle bewoners, Zjora sluit vriendschap met Tsjeboerek, Margarita kijkt tv, Aleksandra leest de bijbel. Totdat er wolven opduiken en het verhaal plots een bloedige wending neemt. Waarna alles uiteindelijk toch nog goed afloopt. Kibirov maakt er een charmante, schelmachtige vertelling van, die een beetje doet denken aan de Tsjegem-cyclus van Fazil Iskander. Een beetje, want het 190 pagina's korte Lada, of Vreugde mist het weidse, historische perspectief dat Iskanders Abchazische vertellingen tot grootse literatuur maakt.
Kibirov richt zich regelmatig tot de lezer met kleine terzijdes over literatuur en poëzie. Zijn eigen doel als schrijver noemt hij ‘traditioneel’: “Goede gevoelens opwekken, in het bijzonder mededogen oproepen of op zijn minst mededogen uitbeelden”. Wat voor uitwerking Lada, of Vreugde op andere lezers heeft, weet ik niet, maar zelf overwoog ik na afloop even om een hond aan te schaffen.
Dat, en al die nieuwe woorden! En ik werd ook nog verrijkt met een citaat uit The Shield of Achilles van W. Auden, opgevoerd door Kibirov bij een kort betoog over het belang van mededogen:
That girls are raped, that two boys knife a third,
Were axioms to him, who'd never heard
Of any world where promises were kept,
Or one could weep because another wept.