Elizabeth Taylor in Moskou

(Eerste publicatie 26-7-2013)

Eddie Fisher en Elizabeth Taylo

Elizabeth Taylor begin jaren zestig op het Rode Plein, met naast zich zanger Eddie Fisher, echtgenoot nummer vier. Wat deden zij in Moskou? Wat was de reden van hun bezoek, welke plekken bezochten ze nog meer en met wie spraken zij zoal? 

Eerder verrichtte ik al enig speurwerk naar de avonturen van bokser Mohammed Ali in de USSR. Dat leverde aardige details op. (U leest dat hier nog eens na.) Bij mevrouw Taylor vielen die details een beetje tegen, al deed zich nog wel een incident voor met Gina Lollobrigida.

Het was de zomer van 1961 en beide actrices waren in Moskou voor het Tweede Moskouse Filmfestival. Het bezoek van mevrouw Taylor was geen idee van haarzelf, ze was naar Moskou afgereisd op nadrukkelijk verzoek van de Amerikaanse overheid. De betrekkingen met Moskou konden enige culturele massage kennelijk wel gebruiken.

De films van het festival werden vertoond in de gloednieuwe Rossija bisocoop, de opening vond plaats in het veel grotere Sportpaleis. Hier een kort verslag van de opening, waarbij de Nederlandse filmmaker Joris Ivens, die zeer goed lag bij de Sovjet-autoriteiten, ook prominent in beeld komt (vanaf 0.18), net na Gina Lollobridgida: [het filmpje is niet meer beschikbaar.]

Dame Taylor komt niet in beeld, want die arriveerde pas een paar dagen later. Hier komt zij aan op het vliegveld, waar ze wordt verwelkomd door actrice Tatjana Samojlova: 

Ik kwam Taylors verblijf in Moskou op het spoor door de wat raadselachtige foto hieronder links.

Er is een huisnummer te zien, maar waar het precies is? Heeft iemand enig idee? Op datzelfde adres is ongetwijfeld ook de foto rechts gemaakt. Rechts zit de actrice Selestina Jasimova, over wie ik verder niks heb gevonden. Links zit Anastasia Stevens, en over haar is me inmiddels wel een en ander bekend. Eigenlijk verdient zij een apart stukje. Anastasia Stevens was de eerste (en laatste?) Amerikaanse die in Moskou bij het Bolsjoj heeft gedanst. (Hier een Engels interview met haar uit 1962.)  

En dan moet ik het ook nog even hebben over dat incident tussen Elizabeth en Gina: bij een ontvangst in het Kremlin verschenen beide diva’s in dezelfde jurk van Dior! Natuurlijk werd dat voorval in de Amerikaanse showbizz-pers flink opgeblazen, Elizabeth en Gina zouden ‘not-amused’ zijn geweest. Mij lijkt het veel waarschijnlijker dat we hier te maken hebben met een mooie publiciteitsstunt van Dior.

Gina Lollobridgida mocht ook nog een zoen geven aan Joeri Gagarin, die een paar maanden eerder door de ruimte was gevlogen.

Over de Moskouse dagen van Elizabeth Taylor en Eddie Fisher las ik verder nog dat ze voor Amerikaanse militairen op de ambassade een duet in het Hebreeuws hebben gezongen.

(Dior en Moskou gaan overigens verder terug dan 1961, daar schreef ik hier over.) 

De kleding van Anna Karenina - en Sophie Marceau

(Eerste publicatie: 6-11-2012)

Een aantal jaren geleden liep ik in Sint-Petersburg Anna Karenina tegen het lijf – althans, dat dacht ik. In de Rossistraat waren filmopnames gaande en daar stond ze. In een donkere bontjas staarde ze lijdzaam voor zich uit, wachtend op de volgende scène.

Er werd in die tijd gewerkt aan een verfilming van Anna Karenina met Sophie Marceau in de hoofdrol. Heel even kon ik mijn geluk niet op, maar toen ik dichterbij kwam begreep ik dat ik me deerlijk had vergist. De dame in de bontjas oogde allerbevalligst, maar het was niet Sophie Marceau. (De scène in de Rossistraat – niet meer dan een kort sfeerbeeld – belandde in de film zonder de bewuste dame  in de bontjas.)

Ik moest aan mijn teleurstelling denken toen ik op het mooie weblog Kino i Obraz (Film en Beeld) een kleurrijk stuk tegenkwam over de kleding van Anna Karenina op het witte doek. Het boek van Tolstoj is meerdere keren verfilmd, het weblog beperkt zich tot de niet-Russische versies, waaronder die met Sophie Marceau:

De jurk hierboven is een ontwerp van Maurizio Millenotti en de schrijfster van Film en Beeld is er – net als ik – zeer over te spreken. Volgens haar komt de kleding in de film met Marceau (1997) het meest overeen met de kleding uit de tijd van het boek, het einde van de jaren zeventig van de negentiende eeuw. 

Het verschil met de kleding van Vivian Leigh in de Anna Karenina van 1947 is duidelijk:

En dit is Greta Garbo - Anna Karenina (1935):

Haar kleding werd geleverd door modehuis Adriana en daar had men minder oog voor authenticiteit. De schrijfster van Film en Beeld is een fan van Adriana, maar vindt deze jurk toch een van de mindere ontwerpen. Het kledingstuk werd later wel geveild voor 40.000 dollar.

Helemaal niet te spreken is Film en Beeld over de kleding van Keira Knightley (2012):

Inderdaad, dan zien ook wij liever Sophie Marceau. Film en Beeld wijst nog op een aardig detail in haar kleding. De donkere en lichte tinten wisselen elkaar af, in overeenstemming met de gebeurtenissen in de film. Hier een jurk met wat meer donker erin:

Dit is trouwens het beeld van de Rossistraat zoals dat in de film van 1997 belandde (er staat Moscow, maar wij weten wel beter): 

Panoramafilms in de USSR - Cinerama's Russian Adventure

(Eerste publicatie: 27-8-2012)

In 1958 ging in Moskou de film Sjiroka strana moja rodnaja (Wijds is mijn geboorteland)  in première. Dat gebeurde in de bioscoop Mir aan de Tsvetnoi boulevard. De bioscoop was nieuw, het gebouw zelf niet. Daar was eerder een manege in gevestigd en nog eerder waren er panorama’s te zien. Dat laatste is een aardig detail, want de nieuwe bioscoop Mir was speciaal bedoeld voor de vertoning van een nieuw soort film: panoramnoje kino, oftewel: panoramafilms.

Men pakte breed uit: er waren 1.200 plaatsen en het scherm was met 200 m2 het grootste ter wereld. De Russische panoramafilms waren gebaseerd op het Amerikaanse Cinerama-systeem. Drie camera’s maakten tegelijkertijd opnamen, de vertoning gebeurde met drie projectoren op een gebogen scherm. Al waren er duidelijk drie verticale scheidslijnen te zien, de toeschouwer kreeg het idee dat hij aanwezig was bij wat zich voor hem afspeelde.

Dat smaakt naar meer. Alleen al die beelden van het Dekabristenplein in Leningrad (vanaf 1.06)! Deze Amerikaanse film wordt opgeknapt, geen idee wanneer dat klaar is en of hij dan op het web te bekijken is. Er wordt ook gewerkt  aan een documentaire over de panoramafilm. Daarin komen Russen aan het woord die betrokken waren bij de eerste Russische panoramafilms. De documentaire heet The Kinopanorama Experience en verschijnt in 2013.

En hier het lied Sjiroka strana moja rodnaja/Wijds is mijn geboorteland, dat niets met de film Sjiroka moja strana rodnaja te maken heeft. Het stamt uit 1936 en werd geschreven voor de film Tsyrk/Het circus. 

br />

Hoe Nikita Michalkov met een tank een kerk binnenreed - en daar niets meer van wil weten

(Eerste publicatie: 14-5-2012)

Nikita Michalkov

De kerk van de Heilige Aartsengel Michaël in het Wit-Russische dorp Zembin overleefde de Tweede Wereldoorlog. Twintig jaar later werd een bestorming door één enkele Sovjet-tank, met acteur Nikita Michalkov aan het stuur, de kerk alsnog fataal.

Zembin beleefde in 1965 een paar spannende maanden. De film kwam naar het dorp! Regisseur Daniil Chrabrovitski had Zembin als decor uitgekozen voor Pereklitsjka, een film over een tankbestuurder en een astronaut. Dat er twintig jaar eerder in Zembin ook echt was gevochten, was een aardige bijkomstigheid.

De Duitsers hadden van de dorpskerk een verdedigingspunt gemaakt. Dat het gebouw er met lichte schade vanaf kwam, mag een wonder heten. Na de oorlog gebruikte de lokale kolchoz Dageraad van het Communisme de kerk als opslagplaats en dorsvloer, maar ook daar bleven de muren bij overeind. Toen kwam de mensen van de film.

Michalkov in Pereklitsjka

Een drieste aanval op de kerk door een enkele tank, dat zou het op het scherm goed doen. En waarom die kerk nabouwen, als hij er al stond. De dorpsbewoners keken verschrikt toe hoe de T-34, met de jonge, maar al bekende Michalkov aan het stuur, richting kerk reed. De botsing die volgde was geloofwaardig genoeg, maar leverde niet meer op dan een verbogen loop van het kanon. Van het scenario afwijken was geen optie. De kerk werd opgeblazen, een muur werd met bakstenen ‘hersteld’, waarna de T-34 nogmaals de kerk mocht binnenrijden, nu uiteraard met succes.

Hier kunt u de gehele film zien. U kunt zich ook beperken tot twee scènes: vanaf 1.29.00 rijdt de tank de kerk binnen, vanaf 1.39.49 rijdt hij er weer uit, waarbij en passant nog een graf en een kruis worden meegenomen (of dat wél decorstukken zijn, is niet duidelijk):

In de jaren negentig werd besloten om de kerk te herstellen. Daarmee zijn inmiddels behoorlijke vorderingen gemaakt, onder meer door financiële bijdragen van voetbalclub FC Bate Borisov en de firma Auto-onderdelen. Ook is aangeklopt bij Nikita Michalkov, inmiddels de bekendste regisseur van Rusland en een fervent aanhanger van welk regime er in het land ook aan de macht is. Enig verwijt wordt hem daarbij niet gemaakt. Zou hij geen geld willen geven, dan zou hij misschien wel zijn autoriteit kunnen aanwenden om elders fondsen los te krijgen. Nikita Michalkov heeft niet gereageerd. 

De film De jaren nul (Нулевые): waarom goed opgeleide Russen het vertrouwen in de overheid voorgoed hebben verloren

(Eerste publicatie: 30-4-2012)

De jaren nul maakt de balans op van de eerste tien jaar van deze eeuw. De film maakt pijnlijk helder waarom een groot deel van de beter opgeleide Russen hun vertrouwen in het huidige regime volledig hebben verloren en waarom zo velen van hen het land verlaten. (Zodra ik een ondertitelde versie tegenkom, plaats ik die hierboven.) 

“De meeste inwoners van Rusland zijn van mening dat niets in ons land van hen afhangt. Mijn eigen leven, dat krijg ik op de een of ander manier wel op orde, denken de mensen. Maar het dorp, de stad, laat staan het land, nee, dat niet. Dat moet de overheid zelf maar doen. Nou goed, denkt de overheid, dank je wel.” (3.30).

De overheid profiteert optimaal van het maatschappelijke contract van de afgelopen jaren: wij laten jullie leven, jullie laten ons roven. Voor het enorme leger overheidsdienaren is Rusland, in de woorden van tv-journalist Leonid Parfjonv, niet meer dan een territorium waar ze geld kunnen binnenhalen, waarvan ze op een andere plek goed kunnen leven (1.01.25 en 1.11.30).  

Een jonge zakenman, geëmigreerd naar Thailand omdat normaal zakendoen in Rusland hem onmogelijk werd gemaakt, legt uit waarom hij niet zal terugkeren naar Rusland, zelfs als premier/president Poetin plots zou verdwijnen. “Ik heb al te veel gewacht tot er iets verbetert. Het is zonde van m’n tijd.” (114.16).

Sterk is de manier waarop de censuur bij tv-station NTV wordt belicht (vanaf 41.46). Ook is het boeiend om – her en der in de film - Julia Ioffe van The New Yorker aan het werk te zien

Maar het sterkste deel van De jaren nul zit aan het einde. Er worden fragmenten getoond van de film Zo kan je niet leven (Так жить нельзя) van Stanislav Govoroechin uit 1990. De film was een harde aanklacht tegen het Sovjet-regime en maakte duidelijk dat veranderingen niet konden uitblijven.

De commentaarstem uit die film wordt onder beelden gezet van het huidige Rusland. “We klagen dat ze geen eerbied voor ons hebben. Maar waarom zouden ze eerbied voor ons moeten hebben? Kijk eens in wat voor toestand wij ons land voor hen achterlaten. (…) Ze geloven onze beloften niet. Nee, ze kunnen niet wachten. (…) De jeugd moet zien dat het leven van een eerlijk iemand beter wordt. Voorlopig zien ze het omgekeerde. De ervaring van hun ouders toont het tegenovergestelde: van eerlijk werken kan je niet leven.”  (vanaf 1.14.56)

Regisseur Govoroechin is inmiddels volledig ingekapseld door het huidige regime. Hij was het hoofd van de verkiezingsstaf van presidentskandidaat Vladimir Poetin… 

Vier seizoenen in een dorpje aan de Jenisej. Een documentaire in vier delen.

(Eerste publicatie: 8-3-2012)

Een kloeke documentaire uit 2007, die me was ontgaan, van regisseur Dmitri Vasjoekov. Hij bracht een jaar door in het dorpje Bachta aan de Jenisej, in Siberië, ongeveer in het midden van Rusland. Het resultaat is de film Gelukkige mensen (Счастливые люди). Ze bestaat uit vier delen, een per jaargetijde, van elk ruim 50 minuten. Werner Herzog maakte er een verkorte, Engelstalige versie van. Die vindt u onderaan, met Nederlandse ondertitels.

De Russische delen beginnen elk met dezelfde ‘harde’ beelden van de moderne wereld, ver weg van Bachta. Vasjoekov in een interview in Open Space: “Meteen vanaf het begin wilde ik van de film geen club van reizigers naar verre, mysterieuze landen maken. Het intro is bedoeld om nog even de gebruikelijke gesteldheid van de tv-kijker te verlengen, waarin hij verkeert dankzij de nieuwsuitzendingen, de soaps en andere tv-concent. Wanneer dat voorbij is, verplaats ik de handeling nogal abrupt naar een andere wereld. Ik zet niks tegenover elkaar. Ik heb gewoon geprobeerd om te laten zien dat, aan de ene kant, in Bachta het stenen tijdperk is, aan de andere kant dat ik er niet van overtuigd ben dat zij ons verleden zijn. Het lijkt me dat ze onze toekomst zijn.” 

Happy People A Year in the Taiga (2011) Russia... door myfilm-gr

Liedjes uit Russische films en een lied over de oorlog van Mark Bernes - 2

(Eerste publicatie: 16-12-2011)

Na een relatief kort verbod, keert Mark Bernes in 1960 weer terug op het podium. In Moskou zingt hij op een muzikale avond in het Sportpaleis enkele nummers. Niet alleen Bernes maakt zijn comeback, ook het lied De vijand had zijn geboortehoeve in brand gestoken klinkt opnieuw. In 1946 was het een keer te horen geweest op de radio, waarna het werd verboden omdat het te droef was en geen enkel positief heldendom uitstraalde.

(Het lied plus de Russische tekst vindt u in deel 1.)

Lev Rybak beschrijft in zijn boek Mark Bernes wat er die avond in Moskou gebeurde, toen Bernes het lied inzette:

“Hij zag dat mensen in de zaal in uniform opstonden. Hoe mannen in burger opstonden, met hun onderscheidingen op hun feestelijke jasjes. Hoe er witte zakdoekjes opdoken in vrouwenhanden…  Iedereen in de enorme zaal stond. De hoofden gebogen. Onstuitbare tranen wegvegend (...) Hij voelde hun emoties, het benam hem de adem. Maar hij zong. Hij moest zingen – hier, in het openbaar, die ondraaglijke last op zich nemen die neerdrukte op de schouders van de duizenden voor hem staande vrienden, wapenbroeders, medeburgers.”

Bernes trad daarna op in meerdere steden en overal waar hij De vijand … zong, gebeurde hetzelfde: het publiek ging staan. Daarmee was de terugkeer van het lied een feit. Enkele jaren later schreef Bernes in een brief aan de krant ‘Televisie’ hoe hij talloze brieven kreeg met het verzoek om de bladmuziek en de tekst:

"Alleen op één dag krijg ik al zo’n dertig van zulke brieven. En dat op mijn weinig bekende huisadres. Er liggen stapels bij de radio en tv. En nu heb ik bedacht: wat zou het goed zijn als in uw krant, kameraad redacteur, de tekst en de bladmuziek van dit lied zouden verschijnen. Dat is mijn verzoek aan u. Omdat van dit lied noch de bladmuziek, noch de tekst, noch een grammafoonopname bestaat, zou uw krant een grote en goede daad verrichten door de vele mensen te helpen die zo van dit lied zijn gaan houden.”

De krant voldeed aan Bernes’ verzoek. Tekst en muziek van De vijand had zijn geboortehoeve in brand gestoken werden naast zijn brief afgedrukt.

Ik kwam het lied van Bernes tegen op de site pesnifilm.ru, die gewijd is aan Russische filmmuziek. Daar stuitte ik ook op het ijzersterkte Den pobedy (Dag van de Overwinning, voor de Russische tekst: zie beneden):

Dan zou je denken: zo’n vrolijke, optimistische mars, daar kan niks mis mee zijn. Nou, toch wel. Met het nummer deden dichter Vladimir Charitonov en componist David Toechmanov in 1975 deel aan een liederenconcours voor 9 mei, de Dag van de Overwinning. Het werd eenmaal uitgevoerd, maar daarna bleef het op de plank liggen. Er zaten syncopen in de uitvoering, het riekte allemaal lichtjes naar tango en foxtrot en de wijze waarop de basgitaar werd bespeeld, kon ook niet. (Ik weet niet of deze elementen ook in der versie hierboven aanwezig zijn - muziektheorie is niet zo mijn ding.)

Het kwam uiteindelijk nog helemaal goed met Dag van de Overwinning. In november 1975 werd het uitgevoerd op een concert ter ere van de Dag van de politie, en ook toen al werd dat concert – een prachtige traditie – rechtstreeks uitgezonden op tv. Sindsdien behoort het tot het standaard oorlogsliedjesrepertoire van Rusland.

En ik sluit af met heel wat anders: het liedje Aleksandra, Aleksandra, ook van de site pesni.ru uit de film Moskou gelooft niet in tranen. Dat krijg ik al  dertig jaar niet uit m’n hoofd. (Voor de Russische tekst: zie beneden): (Filmpje doet 't op YouTube prima.)

Dag van de Overwinning

День Победы, как он был от нас далек, 
Как в костре потухшем таял уголек, 
Были версты, обгорелые, в пыли, 
Этот день мы приближали, как могли. 

Этот День Победы порохом пропах, 
Это праздник с сединою на висках, 
Это радость со слезами на глазах, 
День Победы, День Победы, День Победы. 

Дни и ночи у мартеновских печей 
Не смыкала наша Родина очей, 
Дни и ночи битву трудную вели, 
Этот день мы приближали, как могли. 

Этот День Победы порохом пропах, 
Это праздник с сединою на висках, 
Это радость со слезами на глазах, 
День Победы, День Победы, День Победы. 

Здравствуй, мама, возвратились мы не все, 
Босиком бы пробежаться по росе, 
Пол-Европы прошагали, пол-Земли, 
Этот день мы приближали, как могли. 

Этот День Победы порохом пропах, 
Это праздник с сединою на висках, 
Это радость со слезами на глазах, 
День Победы, День Победы, День Победы.

Moskou gelooft niet in tranen

Не сразу всё устроилось, Москва не сразу строилась
Москва слезам не верила, а верила любви
Снегами запорошена, листвою заворожена
Найдёт тепло прохожему, а деревцу земли

Александра, Александра, это город наш с тобою
Стали мы его судьбою, ты вглядись в его лицо
Что бы ни было вначале утолит он все печали
Вот и стало обручальным нам Садовое кольцо

Москву рябины красили, дубы стояли князями
Но не они, а ясени без спросу наросли
Москва не зря надеется, что вся в листву оденется
Москва найдёт для деревца хоть краешек земли

Александра, Александра, что там вьётся перед нами
Это ясень семенами крутит вальс над мостовой
Ясень с видом деревенским приобщился к вальсам венским
Он пробьётся, Александра, он надышится Москвой

Москва тревог не прятала, Москва видала всякое
Но беды все и горести склонялись перед ней
Любовь Москвы не быстрая, но верная и чистая
Поскольку материнская любовь других сильней

Александра, Александра, это город наш с тобою
Стали мы его судьбою, ты вглядись в его лицо
Что бы ни было вначале утолит он все печали
Вот и стало обручальным нам Садовое кольцо

Nieuwe posters voor oude Russische films

(Eerste publicatie: 13-12-2011)

Wolga, Wolga, een muzikale filmkomedie uit 1938 die uitgroeide tot een klassieker. Op de rijkelijk gevulde poster ziet u actrice Ljoebov Orlova en het Moskouse Retsjnoi Vokzal (vertaling-volgens-woordenboek: passagiersterminal, ik vind de letterlijke variant veel mooier: rivierstation.)

Orlova en rivierstation ontbreken op deze mooie, moderne poster, die ook nog gewoon op de oude film slaat, niet op een nieuwe versie:

Ik kwam de moderne variant tegen tussen een reeks inzendingen voor een designwedstrijd: ontwerp een minimalistische poster voor een Russische of Sovjet-film. Volgens de instructies dient men met zo min mogelijk beelden en details de bedoelde film meteen herkenbaar te maken. Of de deelnemers daarin slagen, kan ik lang niet altijd beoordelen – daarvoor heb ik te weinig Russische films gezien.

Bij deze is het zeker gelukt, een moderne variant voor de film Pantserkruiser Potemkin (spreek uit: Patjómkien). Hij verwijst uiteraard naar de beroemde trappenscène on Odessa. 

Een overzicht van de inzendingen vindt u hier, met daarbij ook linkjes naar (Russische) beschrijvingen van de films. Er komen steeds nieuwe posters bij, want er is geen deadline – en ook geen winnaar. De wedstrijd biedt deelnemers niet meer dan een promotieplatform.

Hieronder nog de moderne varianten van Andrej Roeblojv, Ironija sudby (Ironie van het lot) en Ja sjagajoe po Moskve (Ik stap door Moskou). Een nieuwe poster voor mijn mijn favoriete Sovjetfilm Osennii marafon (Herfstmarathon) kwam ik nog niet tegen.

Het filmthema is daarmee nog niet uitgeput; mijn volgende stukje gaat over liedjes in Russische films.

900 days – Jessica Gorters documentaire vol mededogen over het beleg van Leningrad

(Eerste -publicatie: 23-11-2011)

Als u morgen, donderdag, in de gelegenheid bent om de film 900 days te gaan bekijken op  IDFA in Amsterdam, doen! Er zijn door de jaren heen heel wat films gewijd aan het 900 dagen durende beleg van Leningrad tijdens de Tweede Wereldoorlog – deze documentaire van Jessica Gorter is een van de betere.

De film laat bejaarde overlevenden aan het woord. Zijn zij overwinnaars en helden, zoals zij steevast werden en worden gepresenteerd in de Sovjetunie en Rusland? Of zijn zij slachtoffers, getraumatiseerd zoals ook de overlevenden van de concentratiekampen dat zijn? In Rusland is dat een zeer ongemakkelijke vraag. Massale heroïek en triomf voeren in de geschiedschrijving van de Tweede Wereldoorlog de boventoon, terwijl Gorters documentaire aan individueel leed raakt. De film roept een diep mededogen op met de oude overlevenden. Dergelijk mededogen met het individu werd in de Sovjetunie nimmer aangemoedigd en in het Rusland van nu ligt ook nog altijd de nadruk op het massale heldendom.

Ik ga de verhalen uit 900 days niet navertellen. Een enkel voorbeeld: een van de geportretteerde overlevenden wordt gevraagd welk geluid hem het meest is bijgebleven uit die ellendige dagen. En hij vertelt hoe een man op straat iets onverstaanbaars tegen hem zei en daarop dood neerviel. Het waren diens laatste woorden geweest. “Dat geluid kan ik niet reproduceren”, zegt de oude man met vochtige ogen. 

Het is gezien het bovenstaande een ondergeschikt punt, maar als liefhebber van Sint-Petersburg zeg ik het toch maar: de beelden van de stad in 900 days zijn schitterend. De winterbeelden zijn misschien wat somber en zwaar aangezet, maar sluiten daarmee wel aan bij de vertelde verhalen. De camera kruipt tijdens de gesprekken zeer dicht op de oude mensen. Ik zal hun gezichten niet snel vergeten.

Op Facebook zijn de ‘avonturen’ van de film te volgen. Over twee weken is de première in Rusland. “Helaas niet in Sint-Petersburg, maar in Moskou”, vertelde Jessica Gorter na de vertoning van woensdag in Amsterdam.

Update: 900 days is gekozen tot beste Nederlandse documentaire op IDFA 2011.