In de USSR ging het weerbericht op de tv ook een beetje over Manchester et Liverpool. Met dank aan Marie Laforêt.

(Eerste publicatie:  2-4-2013)

Marie Laforêt

Marie Laforêt zingt hieronder over Manchester et Liverpool. Ik trof haar aan op een weblog, gewijd aan de USSR. Dat had me meteen op het juiste spoor moeten zetten. Boven het liedje op het blog stond ook nog, in het Russisch: -6 graden, bewolkt, af en toe sneeuw ….  Maar ook dat blies de mist niet weg. Een lange ochtend liep ik maar te piekeren: waar ken ik dat liedje nou van?!

Was het een cover van iets Engels? Marianne Faithfull misschien? Sandy Shaw? Iets wat ooit eens een week of wat gedraaid was op Radio Veronica en sindsdien ergens in mijn hoofd was blijven liggen, onder een steeds dikkere laag stof?

Toen viel het kwartje. Of eigenlijk de regenbui. Of de sneeuwvlok.

Ik ben nogal sentimenteel aangelegd, maar dat ik zelfs tranen in mijn ogen zou krijgen bij het weerbericht van de Sovjet-tv, nee, dat had ik nooit kunnen bevroeden. Daar keek je naar en dan zag je al die steden voorbijkomen van dat uitgestrekte land – dat niet meer bestaat. -5 in Leningrad, +15 in Alma Ata. Tallin, Tasjkent, Odessa, Voronezj … Was je in één van die steden geweest, dan herkende je het plaatje.

Het Franse origineel van Marie Laforêt verscheen in 1966 op een EP. De melodie is van Andre Popp, de tekst van Eddy Marnay. Vanaf 1968 kregen miljoenen tv-kijkers in de Sovjetunie het te horen in een bewerking van Franck Pourcel. Als achtergrond van het weerbericht werd het gebruikt tot februari 1981, en opnieuw een jaar lang vanaf de zomer van 1990. 

Waarom kozen ze in Moskou voor die Franse melodie? Ik heb daar een theorietje over. In 1967 bracht Marie Laforêt het liedje Ivan, Boris et moi uit. Dat vonden ze bij de Russische tv zo aardig, dat ze ook naar andere liedjes van haar gingen luisteren. En net rond die tijd moest er een muziekje komen voor het weerbericht…  

(De mannelijke ‘dansers’ hier zijn Jean Yanne, Sacha Distel en Serge Gainsbourg.)

In de Sovjetunie werd de melodie van Manchester et Liverpool ook bekend mét tekst, maar dan een Russische, geschreven door Robert Rozjdestvenski. Hier een variant met Lev Lesjtsjenko en Aljona Sviridova als, jawel, nieuwslezers:

Je kan de muziek ook onder bewegende beelden uit de Sovjetunie zetten. Dan krijgt het iets lachwekkends, vooral als die beelden stammen uit een tijd het origineel nog helemaal niet bestond.

div class="MsoNormal">

Dina Verni bezingt jaloezie en verlangen in een ver kamp - Jij lacht maar.

(Eerste publicatie: 15-11-2012)

Hoeveel wanhopige jaloezie kan je samenballen in zestien regeltjes? Heel veel. (De beelden hieronder passen niet echt bij de tekst - ik heb geen betere variant kunnen vinden): 

Dina Verni (1919-2009), geboren in Kisjinjov (Chisinau), belandde tijdens de burgeroorlog in Frankrijk. In Parijs werd ze de muze van beeldhouwer Maillol. Tijdens een bezoek aan de USSR in de jaren vijftig verzamelde ze liedjes uit de kampen, die toen leegstroomden. Ze leerde ze uit haar hoofd (op schrift zouden ze het land niet zijn uitgekomen) en nam in Parijs een LP op met een selectie ervan. (Over Verni schreef ik eerder hier.)

Hieronder de Russische tekst, gevolgd door mijn vertaling. Ik heb me daarbij niet bekommerd om metrum en rijm. (Heeft iemand een mooi alternatief voor regel vijf, zonder twee keer het woord sneeuw? In het Russisch staat daar: sneg da vjoega - sneeuw en sneeuwstorm.)

Helemaal onderaan nog een Russischtalig interview met Verni.  

Dina Verni - А ты хохочешь

А ты хохочешь, ты всё хохочешь,
Кто-то снял тебя в полный рост...
Хороводишься, с кем захочешь,
За семь тысяч отсюда вёрст.

А у меня кругом — снег да вьюга,
И мороз берёт в тиски...
Но мне жарче, чем тебе на юге,
От ревности и от тоски.

Обмороженный и простуженный,
Я под ватником пронесу
Тело нежное, фото южное,
Полуголую твою красу.

А ты хохочешь, ты всё хохочешь,
Совсем раздетая в такой мороз...
Хороводишься, с кем захочешь,
За семь тысяч отсюда вёрст. 
За так много отсюда вёрст. 

Dina Verni - En jij lacht maar

En jij lacht maar, je lacht maar steeds
Iemand heeft je languit gefotografeerd
Je bent aan de zwier met wie je maar wilt
Zevenduizend werst van hier

En ik heb hier om me heen alleen jagende sneeuw
De vorst heeft me in haar greep
Maar ik heb het warmer dan jij in het zuiden
Van jaloezie en verlangen

Helemaal bevroren en verkouden
Draag ik onder mijn jack
Jouw teder lichaam, een foto uit het zuiden
Jouw halfnaakte schoonheid met me mee

En jij lacht maar, jij lacht maar steeds
Helemaal uitgekleed bij zulke vorst…
Je bent aan de zwier met wie je maar wilt
Zevenduizend werst van hier.
Zo veel werst van hier.

De rollen omgedraaid: Russinnen brengen de mode naar Parijs

(Eerste publicatie: 29-7-2012)

Als u een aardig voorbeeld zoekt van de veranderingen in Rusland de afgelopen vijftig jaar, kijkt u dan even naar deze twee foto’s:

View fullsize

Hierboven ziet u Oeljana Sergejenko (over haar zo meteen meer) in Parijs. Ik word niet vrolijk van zo’n foto, maar ook niet agressief.

En hier links ziet u een opgeprikt model van modehuis Dior, vijftig jaar geleden in Moskou. Hier word ik wel agressief van. Iets met pek en veren, een strontkar, het Rode Plein, ik zie het helemaal voor me. Dit Franse model was niet alleen, samen met een collega paradeerde ze door het Moskou van 1959, een glamourloze, vermoeiende stad, waar je voor je dagelijkse boodschappen al flink wat uithoudingsvermogen nodig had. Er liep een fotograaf mee om de reacties van de Russen vast te leggen – ik schreef er eerder al over. Om het voorzichtig uit te drukken: nogal gênant.

Maar de tijden zijn veranderd en de rollen omgedraaid! Anno 2012 brengen Russinnen de mode naar Parijs. Ze worden wel de Russian Fashion Pack genoemd. Vogue (mijn blik wordt steeds breder) heeft het over een groep Russische vrouwen die van zich doen spreken door hun  “unbounded personal style”.

Voorvrouw van het flamboyante stel is genoemde Oeljana Sergejenko. Een jaar nadat ze in Moskou haar eigen modelijn begon, had ze haar eigen show in Parijs. Andere namen zijn (ik vond ze in de New York Times) Miroslava Doema, Vika Gazinskaja en Jelena Perminova. Ik citeer de krant: “With their audacious entrances and conspicuous consumption, they are the most visible new customers for couture in a generation”.
 

View fullsize

Jelena Perminova

Miroslava Duma

Franse archeoloog graaft naar de Middeleeuwen en vindt beelden uit de Sovjetunie

(Eerste publicatie: 22-2-2011)

View fullsize

In 2004 doet de Franse archeoloog François Gentili routine-onderzoek bij het dorp Baillet, niet ver van Parijs. Een landgoed moet worden gerestaureerd en daarbij mogen eventuele ondergrondse resten uit de Middeleeuwen niet beschadigd raken. In een oude ijskelder stuit François op betonnen brokstukken. Hij ziet een hamer en een sikkel, een tank en een tractorbestuurder en begrijpt: dit gaat niet over de Middeleeuwen.

Dit gaat over de USSR en over de herkomst bestaat al snel geen twijfel meer. De enige Sovjetbeelden die ooit op Frans grondgebied te bewonderen waren, stonden op de Wereldtentoonstelling van 1937 in Parijs. Bestudering van foto’s geeft uitsluitsel. In de ijskelder in Baillet liggen de brokstukken van twee beeldengroepen, die in 1937 links en rechts stonden van het befaamde beeld Arbeider en boerin. 

View fullsize

View fullsize

Arbeider en boerin (van beeldhouwster Vera Moechina) wordt na afloop van de tentoonstelling naar Moskou vervoerd, de twee beeldengroepen (van beeldhouwer Iosif Tsjajkov) worden door de USSR aan de Franse vakbond CGT geschonken. Als dank – beweren kwade tongen – voor het feit dat leden van de bond ondanks een staking tegen het grootkapitaal hadden doorgewerkt om het Sovjet-paviljoen op tijd af te krijgen.

De beelden van Tsjajkov, die de verworvenheden van de Sovjet-republieken tonen, belanden in de tuin van het landgoed in Baillet, waar de CGT een vakantie-oord voor zijn leden heeft. In de Tweede Wereldoorlog worden ze kapotgeslagen door pro-Nazi jongeren. Waarom de beelden na de oorlog in de ijskelder zijn beland, is niet duidelijk. In ieder geval worden ze vergeten en pas in 2004 weer gevonden.

De beelden worden voor zo ver mogelijk gerestaureerd. Een groepje muzikanten werd onlangs al tentoongesteld in Parijs, dit jaar zijn ook andere fragmenten te zien in het kleine Musée archéologique départemental du Vald’Oise. (Tel. 01 34 674507. 4, Place du Château, 95459 Guiry en Vexin. Een website heb ik niet gevonden.)

Beeldhouwer Tsjajkov kwam recent op dit weblog nog voorbij in een stukje over socialistisch realisme. Een kleine kopie van zijn werk De voetballers staat bovenop de beker die de landskampioen van Rusland krijgt uitgereikt. Want hoe je het ook wendt of keert, vroeg of laat gaat het toch altijd weer over voetbal.

View fullsize

Amnesty en het Frankrijk-Ruslandjaar

(Eerste publicatie: 17-6-2010)

2010 is L’Année France-Russie, Год Франция-Россия, oftewel het Frankrijk-Ruslandjaar. Veel hoge bezoekers over en weer, tal van culturele manifestaties en economische delegaties. Met een mooie officiële site (tweetalig, uiteraard). [linkje werkt niet meer]

Amnesty International wilde daar toch wel wat aan toevoegen en kwam met een kort filmpje. Wie een presentatie wil houden over de kracht van beeldtaal, zou het als illustratie kunnen gebruiken. “Laat de charme van Rusland ons zijn wreedheden niet doen vergeten”.

Op de site van de Franse afdeling van Amnesty zijn aparte pagina’s gewijd aan Rusland.

Overigens, de muziek in het filmpje is hetzelfde Russische volksliedje dat ook ooit gebruikt werd als het muziekthema voor het computerspelletje Tetris. Of daar een diepere gedachte achter zit, weet ik niet. Over het muziekje van Tetris schreef ik hier.