(Eerste publicatie: 12-11-2012)
Het woord nalitsjniki (nalitsjniki) moest ik opzoeken in het woordenboek, want hoe noem je die dingen in het Nederlands? Raamlijsten. Ik kwam er tientallen, nee: honderden, tegen op de prachtsite nalichniki.com een min of meer toevallig ontstaan project van fotograaf Ivan Chafizov.
In 2006 was Chafizov in de stad Engels en fotografeerde er uit verveling een aantal mooie raamlijsten. Een maand later kwam hij op een fietstocht door de provincie Jarovslavl en het viel hem op dat de raamlijsten daar heel anders waren dan in Engels. Hij begon ze nu systematisch te fotograferen, trok er speciaal voor op uit en het resultaat is een collectie die er wezen mag.
Chafizov heeft inmiddels een verzameling van raamlijsten uit meer dan vijftig steden en dorpen. Hij rubriceert ze niet alleen naar regio. Andere criteria zijn: de aan- of afwezigheid van luiken, het soort houtsnijwerk, leeftijd, het aantal kleuren waarin de lijsten zijn geverfd en de ingewikkeldheid van de uitvoering. In deze laatste categorie onderscheidt hij vijf subcategorieën: van heel simpel tot heel ingewikkeld. Hier links een heel ingewikkelde, uit Tomsk.
De raamlijsten vormen een opvallend onderdeel van het Russische houten huis en je zou verwachten dat daar uitputtende beschrijvingen en classificaties van bestaan. Volgens Chafizov is dat niet het geval. De bestaande studies beperken zich vaak tot slechts enkele regio’s, een volledig overzicht ontbreekt. Chafizov is vast van plan om wel een complete verzameling aan te leggen. Dat is nogal een klus, want Rusland is groot. Pas dan is er volgens hem ook serieus onderzoek mogelijk naar de geschiedenis van de raamlijsten. Er zijn wel theorieën over bijvoorbeeld de heidense achtergrond van gebruikte patronen en symbolen, maar die rammelen volgens Chafizov, omdat er domweg zo veel lijsten nog onbekend of onbeschreven zijn.
Hier ziet u Ivan op een van zijn verzameltochten, in de provincie Ivanovo (vanaf 01.55):
Om zijn expedities te bekostigen, doet Chafizov aan crowdfunding (zie de homepage van zijn site). Verder zijn er kalenders en ansichtkaarten verkrijgbaar en mogelijk in de toekomst ook magneetjes voor op de ijskast, puzzels en t-shirts.
Chafizov schrijft op zijn site: “Eén ding is zeker – als we nu geen foto’s verzamelen en nu geen informatie verzamelen over de raamlijsten, dan is de kans om antwoorden te vinden op al die vragen over tien jaar een stuk kleiner. Simpelweg omdat er elk jaar minder houten huizen zijn, minder beschilderde luiken en raamlijsten met houtsnijwerk.”
